 | วัดโสมนัสวิหาร ราชวรวิหาร
วัดโสมนัสวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร ตั้งอยู่ริม คลองผดุงกรุงเกษม ระหว่างถนนราชดำเนินนอกกับถนนนครสวรรค์ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2396 เพื่อเฉลิมพระเกียรติและอุทิศพระราชกุศลแก่ สมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี พระบรมราชเทวี โดยได้ทรงวางศิลาฤกษ์พระอุโบสถเมื่อวันอาทิตย์ แรม 2 ค่ำ เดือนยี่ ปีฉลู จ.ศ.1215 ตรงกับวันที่ 15 มกราคม พ.ศ.2396 และการก่อสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ.2399
เหตุที่มีการสร้างวัดนี้ขึ้นมานั้น มาจากการที่รัชกาลที่ 4 มีพระราชกระแสรับสั่งกับสมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี พระบรมราชเทวี ว่าจะสร้างวัดขึ้นสักวัดหนึ่ง แต่ยังไม่ทันจะได้สร้าง สมเด็จพระนางเจ้าฯ ก็ประชวรและสวรรคตเสียก่อน เมื่อมีการขุดคลองผดุงกรุงเกษมเป็นคูพระนครชั้นนอกแล้ว รัชกาลที่ 4 จึงมีพระราชประสงค์ที่จะให้มีวัดหลวงริมคูเหมือนที่กรุงศรีอยุธยา จึงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ สร้างวัดเพื่อเฉลิมพระเกียรติและอุทิศพระราชกุศลพระราชทาน พร้อมพระราชทานนามเพื่อเป็นที่ระลึกถึงสมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี พระบรมราชเทวี ว่า วัดโสมนัสวิหาร แล้วสถาปนาเป็นพระอารามหลวงฝ่ายธรรมยุต
วัดโสมนัสวิหารเป็นวัดที่มีกำแพงใหญ่หนาและสูงล้อมรอบ มีเสมา 2 ชั้น ชั้นนอกเรียกว่า มหาสีมา อยู่ที่กำแพงรอบวัด มหาสีมาของวัดโสมนัสวิหารนับว่ามีขนาดใหญ่ที่สุด ส่วนเสมาชั้นในเรียกว่า ขัณฑสีมา เป็นเสมาเล็กรอบพระอุโบสถเหมือนวัดทั่วๆ ไป พระสงฆ์จึงสามารถทำสังฆกรรมได้ทั่วบริเวณภายในกำแพงวัด ถือเป็นลักษณะพิเศษซึ่งมีอยู่เพียง 2 วัดเท่านั้นในกรุงเทพมหานครที่มีเสมาถึง 2 ชั้น อีกวัดหนึ่งคือ วัดมกุฎกษัตริยาราม
สิ่งสำคัญของวัดโสมนัสวิหาร คือ
- พระเจดีย์
วัดโสมนัสวิหารเป็นพระเจดีย์สีทอง ทรงลังกา สูง 27 วา 3 ศอก (55 เมตร) ส่วนกว้างโดยรอบฐาน 80 เมตร ปิดด้วยกระเบื้องโมเสคสีทอง ภายในประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ นอกจากนั้นยังมีพระเจดีย์องค์เล็กอีกองค์หนึ่ง เป็นพระเจดีย์แบบขมฟาง มีลักษณะเช่นเดียวกับปรินิพพานสถูปในอินเดีย อันเป็นลักษณะของพระเจดีย์ยุคแรกในพระพุทธศาสนา แต่ทางวัดโสมนัสวิหารเรียกพระเจดีย์องค์นี้ว่า เจดีย์มอญ กล่าวกันว่า พระเจดีย์ประเภทนี้มีอยู่ 2 แห่งเท่านั้นในประเทศไทย คือที่วัดโสมนัสวิหาร กับที่วัดกันมาตุยาราม
- พระวิหาร
เป็นอาคารทรงไทยฐานสูง หลังคามุงกระเบื้อง ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา หน้าบันเป็นปูนปั้น ประดับลวดลายด้วยกระเบื้องเคลือบสีและสีทอง เป็นรูปพระราชสัญลักษณ์ในรัชกาลที่ 4 และพระบรมราชเทวี ซุ้มประตูหน้าต่างเป็นปูนปั้นลงรักปิดทองประดับกระจกเป็นลายดอกพุดตาน มีรูปพระมหามงกุฎอยู่ตอนบน บานประตูหน้าต่างภายนอกเขียนลายรดน้ำ ภายในเขียนสี
พระวิหารมีระเบียง 3 ด้าน พนักระเบียงกรุด้วยกระเบื้องเคลือบปรุสีเขียว สุดระเบียงเป็นประตูเข้าสู่ภายในพระวิหารคตทั้ง 2 ข้าง ด้านหน้าพระวิหารมีบันไดทั้งสู่ชานระเบียง 2 บันได และขึ้นสู่พระวิหาร 2 บันได
พระประธานในพระวิหารคือ พระสัมพุทธโสมนัสวัฒนาวดีนาถบพิตร เป็นพระพุทธรูปขนาดหน้าตักกว้าง 52 นิ้ว ประดิษฐานอยู่ในบุษบกที่สวยงามมาก สูงเด่น มีพระพุทธรูปพระอัครสาวก 2 รูป นั่งประนมมือซ้าย - ขวา หน้าพระประธาน ทั้งพระประธานและพระอัครสาวกเป็นของหลวง อัญเชิญมาจากพระบรมมหาราชวัง
ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่พระวิหารวัดโสมนัสวิหารนับว่าแปลกกว่าที่อื่น คือเขียนเป็นเรื่อง อิเหนา ในขณะที่วัดอื่นๆ มักจะเขียนภาพชาดกหรือภาพพุทธประวัติ นอกจากเนื้อหาของภาพจะแตกต่างแล้ว เทคนิคการวาดก็ยังแตกต่างด้วย เพราะเริ่มได้รับอิทธิพลการวาดของชาติตะวันตกเข้ามาผสมผสาน เช่น การเขียนภาพเริ่มมีความเป็นธรรมชาติมากขึ้น มีการผลักระยะใกล้ไกลเหมือนจริง แบบที่เรียกว่าภาพสามมิติ
- พระอุโบสถ
อยู่ด้านหลังพระวิหารและพระวิหารคต มีกำแพงแก้วล้อมรอบ บนกำแพงแก้วมีซุ้มสีมาประจำทั้ง 8 ทิศ พระอุโบสถมีลักษณะเช่นเดียวกับพระวิหาร แต่ขนาดย่อมกว่า ต่างกันที่เสาระเบียงเป็นเสาเหลี่ยม และกระเบื้องเคลือบที่กรุพนักระเบียงเป็นสีไพล ที่เสาพระอุโบสถมีสีมาศิลาสร้างติดไว้ทั้ง 8 ทิศ ซุ้มประตูหน้าต่างเป็นซุ้มลายดอกพุดตานปูนปั้น ลงรักปิดทองประดับกระจก บานประตูและบานหน้าต่างด้านนอก เขียนลายรดน้ำเช่นเดียวกับพระวิหาร หน้าบันเป็นปูนปั้นประดับกระเบื้องเคลือบสี ตรงกลางเป็นพระราชสัญลักษณ์ในรัชกาลที่ 4 และพระบรมราชเทวี
ภายในพระอุโบสถประดิษฐานพระประธานนามว่า พระสัมพุทธสิริ เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ขนาดหน้าตักกว้าง 2 คืบ 6 นิ้ว ซึ่ง สมเด็จพระวันรัต (ทับ พุทธสิริ) เจ้าอาวาสองค์แรกของวัดนี้ (พ.ศ.2399 - 2434) ได้สร้างไว้สมัยเมื่อท่านยังอยู่ที่วัดราชาธิวาสวิหาร รัชกาลที่ 4 ได้พระราชทานนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่าสัมพุทธสิริเพื่อเป็นอนุสรณ์แด่เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ลักษณะเด่นของวัดนี้อีกประการหนึ่งก็คือ มีเมรุเผาศพอยู่นอกกำแพงวัด ไม่ใช่อยู่ในวัดเหมือนวัดทั่วไป เมรุหลังนี้อยู่ทางด้านหลังวัด รัชกาลที่ 4 ทรงให้เขียนแปลนวัดไว้ที่ผนังพระอุโบสถโดยให้เมรุอยู่นอกกำแพงวัด คือแยกออกจากพุทธาวาสและสังฆาวาสโดยเด็ดขาด
 คลิกเพื่อดูภาพภาพอื่นๆ
 | เลขที่ 646 ถนนกรุงเกษม แขวงวัดโสมนัส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร 10100 |  | 0-2282-7944, 0-2282-9137 |  | 0-2282-0642 |  | - บริเวณวัด ทุกวัน เวลา 05.00 - 20.00 น.
- โบสถ์ ทุกวัน เวลา 08.30 - 09.00 น., 18.00 - 19.00 น. |  | สาย 5, 10, 15, 47, 48, 53, 70, 201, ปอ.3, 5, 9 |  | บริเวณภายในวัด |  | เรือหางยาวรับจ้างสายคลองผดุงกรุงเกษม (ท่าวัดโสมนัส)
|  | โรงเรียนวัดโสมนัส
|  | ห้องสมุดวัดโสมนัส
|  | สามารถถ่ายภาพได้ |  | ทำเนียบรัฐบาล, พระที่นั่งอัมพรสถาน, พระบรมรูปทรงม้า่, พระที่นั่งอนันตสมาคม, ถนนราชดำเนิน, วังจันทรเกษม, วังปารุสกวัน, วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม, สนามมวยราชดำเนิน, สวนอัมพร |  | คลิกดูแผนที่ตั้งของวัดโสมนัสวิหาร
| | | |
